Patiëntveiligheid is steeds meer onderdeel van het zorgonderwijs in Nederland. Zo is er een leerlijn patiëntveiligheid voor de opleiding geneeskunde in het VUmc. In elk van de zes jaren van de opleiding krijgen de studenten onderwijs in patiëntveiligheid. Verder is patiëntveiligheid onderdeel van de verpleegkundige beroepsopleiding aan de Amstelacademie, speciaal voor leidinggevenden. Er zijn nascholingscursussen voor artsen en verpleegkundigen. Er zijn landelijke competenties patiëntveiligheid opgesteld voor alle zorgberoepen. En patiëntveiligheid is onderdeel van twee leerboeken.

 

Waarom onderwijs over patientveiligheid?

Docenten krijgen nog geen goede bijscholing waardoor patiëntveiligheid nog niet integraal in het geneeskunde onderwijs aan bod komt. Zowel in het klassikale onderwijs als in het praktijkonderwijs ontbreekt het nog te vaak aan goede rolmodellen. Daardoor wordt het geleerde niet in de praktijk gebracht en soms weer vergeten.

 

Waar zitten de risico’s?

Er is nog geen multidisciplinair onderwijs, om logistieke redenen. Dat is jammer want samenwerken met verschillende disciplines komt in de dagelijkse patiëntenzorg veel voor en multidisciplinair onderwijs draagt bij aan effectieve multidisciplinaire samenwerking in de praktijk.
Binnen patiëntveiligheidsonderwijs spelen niet-technische vaardigheden zoals communiceren, leiding geven en risicobewust handelen een belangrijke rol. Deze vaardigheden worden momenteel nog niet getoetst, door een gebrek aan normen en bruikbare instrumenten.

 

Wat kan beter?

De aansluiting tussen opleiding en praktijk kan beter als het gaat om patiëntveiligheid. Als deze kloof verkleind wordt, bijvoorbeeld door training van docenten en professionals, wordt het rendement van de opleiding hoger.

 

Aanbevelingen voor ziekenhuizen

• Breng patiëntveiligheidscompetenties van coassistenten tot bloei door het goede voorbeeld te geven en patiëntveilig werken te stimuleren en te belonen.

• Verifieer of uw medewerkers voldoende beschikken over patiëntveiligheidscompetenties en zorg voor goede bijscholing.

 

Welke methodieken zijn er voor ziekenhuizen?

• Standaard voor patiëntveiligheidsonderwijs binnen geneeskunde, opgesteld door de WHO.

• In de verpleegkundige beroepsopleiding aan de Amstelacademie is onderwijs ontwikkeld voor verpleegkundig leidinggevenden. Doel: het bevorderen van een patiëntveilige cultuur, veilig melden, en omgaan met klachten en claims

• Tweedaagse cursus patiëntveiligheid bij VUmc. Doel: arts-assistenten oog laten krijgen voor factoren die patiëntveiligheid beïnvloeden

• VUmc-compas: leerlijn patiëntveiligheid voor de opleiding geneeskunde in het VUmc. Doel: studenten herkennen patiëntveiligheidsaspecten in de praktijk, kunnen ze benoemen en anderen hierop aanspreken.

• Nascholingscursussen voor professionals in VUmc zoals de cursus ‘clinical leadership’ met een onderwijsdag over patiëntveiligheid.

• Voor ervaren zorgprofessionals is er een cursus intern dossieronderzoek naar zorggerelateerde schade.

• In het kader van onderzoek is teamtraining voor spoedeisende hulp teams, intensive care teams in verloskundige teams ontwikkeld en geëvalueerd.

• Een interdisciplinaire trainingsprogramma voor medisch specialisten is ontwikkeld gericht op niet technische vaardigheden. Het programma TeAMS is geaccrediteerd en verplicht voor alle in het VUmc werkzame specialisten.

• In samenwerking met de andere UMC's is er vanuit de NFU een masteropleiding over Kwaliteit en veiligheid in de Patientenzorg ontwikkeld.